Połączenie bezpieczeństwa, skalowalności i decentralizacji, to główny priorytet każdego nowo powstającego łańcucha bloków. Wiele “starszych” projektów jest w stanie rozwiązać tylko dwa z trzech problemów. Ciągły rozwój kryptowalut przynosi coraz więcej blockchainów, które w innowacyjny i unikalny sposób podchodzą do rozwiązania trylematu i usprawnienia każdego aspektu działania sieci. Jednym z takich projektów jest Fantom.
Artykuł nie stanowi porady inwestycyjnej.
Czym jest Fantom?
Fantom to wydajna, skalowalna i bezpieczna platforma smart kontraktów. Został zaprojektowany tak, aby rozwiązać problemy i ograniczenia platform poprzedniej generacji.
W przypadku Fantom najczęściej mówi się o sieci głównej o nazwie Opera. To właśnie tam działają wszystkie zdecentralizowane aplikacje, głównie skupione na rynku DeFi, w którym Fantom wyrasta na potężnego gracza.
Opera jest kompatybilna z maszyną wirtualną Ethereum, co sprawia, że można z niej korzystać za pomocą znanych portfeli i narzędzi, w tym poprzez popularny MetaMask.
Jednak Fantom to nie tylko kolejny kompatybilny z EVM łańcuch bloków. Jego główną warstwą jest protokół Lachesis, na którym można budować dostosowane do konkretnych potrzeb sieci. Jedną z nich jest właśnie Opera, na której uruchamiane są aplikacje Fantom i na której działa token FTM. Lachesis może być używany do tworzenia dowolnego rodzaju prywatnej i publicznej sieci z pomocą EVM lub Cosmos SDK.
Fantom twierdzi, że rozwiązał problem skalowalności, dając każdej aplikacji własny łańcuch bloków. Są one niezależne od siebie i mogą posiadać niestandardowe tokeny i reguły zarządzania, jednak korzystają z tego samego konsensusu i mogą się ze sobą łatwo komunikować.
Jak opisuje to fundacja:
Jeśli pomyślimy o Ethereum jako zdecentralizowanym komputerze, Fantom to sieć złożona z potencjalnie nieskończonej liczby zdecentralizowanych komputerów.
Rewolucyjny mechanizm konsensusu aBFT Lachesis pozwala na szybkie przetwarzanie transakcji i bazuje na DAG (Directed Acyclic Graph). Skierowane grafy acykliczne wykorzystywane w kryptowalutach, składają się z wierzchołków, nie bloków, w których rejestrowane są transakcje, jak ma to miejsce np. w przypadku Bitcoin. Fantom nie jest więc łańcuchem, a grafem.
grafika: cbcamerica
Kryptowaluta Fantom (FTM)
Natywną walutą sieci Fantom Opera jest FTM. Służy do trzech głównych celów:
- Zabezpieczenia sieci: W konsensusie Proof of Stake, każdy walidator musi zablokować co najmniej 500,000 FTM, a każdy użytkownik, może oddelegować swoje tokeny i pomóc w bezpieczeństwie jednocześnie zarabiając nagrody.
- Zarządzanie on-chain: FTM jest wykorzystywany do głosowań nad każdą ewentualną zmianą.
- Opłaty: Jak w każdej sieci transakcje wymagają opłaty, która służy głównie zapobieganiu spamowi w sieci. W Fantom są one bardzo niskie.
Maksymalna podaż FTM wynosi 3.175 mld. Całość została wybita wraz ze startem sieci:
- 40% zostało przeznaczonych na sprzedaż publiczną i prywatną
- 15% przeznaczono na doradców, z 3-miesięcznym blokadą
- 10% przydzielono zespołowi założycielskiemu
- 3,6% przeznaczono na rezerwę strategiczną
- 31,4% zarezerwowano na nagrody stakingowe
Dystrybucja całości ma nastąpić do 2024 roku i wygląd następująco:
dane: Messari
Konsensus Lachesis aBFT
Algorytm konsensusu to mechanizm osiągania porozumienia między węzłami w sieciach zdecentralizowanych, który eliminuje potrzebę centralnego organu i pozwala całej sieci działać w sposób pozbawiony zaufania. W przypadku Fantom takim algorytmem jest Lachesis.
Lachesis jest asynchroniczny, odporny na błędy bizantyjskie, ostateczny i pozbawiony lidera.
Co oznacza każdy z tych terminów?
- Asynchroniczny: Walidatorzy sieci mają swobodę przetwarzania poleceń równolegle, mogą osiągać konsensus niezależnie i nie muszą wymieniać się już zatwierdzonymi blokami.
- Brak lidera: Żaden uczestnik nie odgrywa specjalnej roli, co zwiększa bezpieczeństwo, ponieważ usuwa zagrożenie powodowane przez jeden węzeł dodający blok w danym okresie czasu.
- Bizantyjska odporność na błędy: konsensus działa, dopóki ⅔+1 węzłów jest uczciwych.
- Ostateczny: Transakcje są potwierdzane w ciągu 1-2 sekund i nie można ich już cofnąć, co w przypadku wielu sieci, głównie Proof of Work jest możliwe.
Każdy węzeł przechowuje lokalną kopię DAG złożoną z bloków wydarzeń, z których każdy zawiera transakcje. Lachesis łączy się z innymi węzłami i gwarantuje, że każdy przetwarza te same polecenia w tej samej kolejności. W tym celu wykorzystuje sieć peer-to-peer i algorytm konsensusu DAG aBFT.
Konsensus skutkuje partiami potwierdzonych bloków zdarzeń, gdzie każda partia zdarzeń nazywana jest blokiem. Sfinalizowane bloki tworzące końcowy łańcuch są obliczane z bloków wydarzeń niezależnie w każdym węźle.
Węzły Lachesis nie wysyłają do siebie bloków, a tylko synchronizują między sobą wydarzenia. Walidatorzy nie głosują nad konkretnym stanem sieci zamiast tego okresowo wymieniają obserwowane transakcje i zdarzenia.
Aby zoptymalizować sieć, DAG jest podzielony na “pod-DAGi”, z których każdy nazywa się epoką. Epoka składa się z wielu sfinalizowanych bloków transakcji.
Walidatorzy
Każdy walidator ma prawo do tworzenia wydarzeń. Wydarzenie to wierzchołek w DAG, który przechowuje strukturę komunikatów konsensusu. Każde wydarzenie ma pewną liczbę połączeń do przeszłych “bloków” (rodziców).
Całkowita stawka walidatora jest używana jako waga w algorytmie konsensusu.
Jeśli walidator zostanie uznany za oszusta, otrzyma karę ekonomiczną, czyli doświadczy tzw. slashingu, co może oznaczać utratę nawet całej zablokowanej stawki, wraz z tokenami delegatorów!
Aby zostać walidatorem w sieci Fantom należy zablokować co najmniej 500 000 FTM. Każdy z węzłów biorących udział w konsensusie może przyjąć od delegatorów do 15x swojej stawki i pobiera 15% z nagród w ramach prowizji.
Dystrybucja nagród jest w pełni kontrolowana przez smart kontrakt SFC, który w dowolnym momencie może zostać uaktualniony.
30% opłat transakcyjnych zostaje w SFC (środki te nie są wykorzystywane). Pozostałe 70% opłat transakcyjnych jest rozdzielanych pomiędzy walidatorów proporcjonalnie do ich stawki.
Każda osoba, która nie chce uruchamiać węzła może oddelegować swoje tokeny do walidatora i zarabiać nagrody.
Staking FTM
Fantom posiada ciekawy system delegacji. Minimalna kwota to zaledwie 1 FTM a stakować można na dwa sposoby:
- Bez blokad, zarabiając niższe, podstawowe nagrody, około 4% rocznie
- Blokując na określony okres, maksymalnie do 365 dni zarabiając znacznie więcej, około 13%
Co ciekawe, w drugiej opcji można wcześniej zakończyć blokadę, jednak wiąże się to z utratą całej nagrody, która zostanie spalona. Po zakończeniu stakingu należy odczekać 7 dni, aby móc znów przesyłać FTM.
Jak zacząć z Fantom?
Fantom jest siecią dla prawdziwych DeFi-degeneratów. Aby rozpocząć swoją przygodę z projektem - co oczywiste - należy zakupić FTM. Zawsze wykonaj własny reserach przed podjęciem decyzji o inwestycji.
Token jest dostępny na niemal każdej giełdzie i nie ma żadnych problemów z jego zakupem. Jedyną brakującą platformą jest Coinbase, która nadal nie dodała Fantom do swojej oferty.
FTM można przechowywać na MetaMask i wystarczy dodać nową sieć do portfela. Wystarczy z menu portfela wybrać Dodaj sieć i wprowadzić następujące dane:
- Nazwa sieci: Fantom Opera
- RPC Url: https://rpc.ftm.tools/
- Identyfikator łańcucha: 250
- Symbol: FTM
- Block Explorer: https://ftmscan.com
Portfel MetaMask można następnie połączyć z dowolną aplikacją działającą na mainnecie lub z fWallet, który pozwala na wiele możliwości takich jak staking lub wybijanie fUSD.
Z jakimi aplikacjami można połączyć Fantom? Jak możesz zobaczyć na poniższej grafice przygotowanej przez Coin98 jest tego sporo.
Na Fantom działa mnóstwo projektów DeFi, zarówno standardowych i znanych z innych sieci, jak i nowoczesnych, a nawet eksperymentalnych. Jednym z nich jest kolejny projekt „architekta DeFi” Andre Cronje o nazwie Solidly, o którym trochę więcej, choć jeszcze przed premierą aplikacji, pisałem tutaj:
Podsumowanie
Fantom od dłuższego czasu rośnie na jednego z liderów rynku zdecentralizowanych finansów. Jego niekonwencjonalne podejście z wykorzystaniem DAG zamiast łańcucha (które według plotek “pożyczył” od Hedgera), duże TVL w DeFi, na którym mocno skupia się ten łańcuch oraz teoretyczne rozwiązanie trylematu daje mu sporą przewagę nad mocną konkurencją.
Projekt jest zdecydowanie wart uwagi, zwłaszcza dla osób, które interesują się DeFi i innowacyjnymi rozwiązaniami w tej dziedzinie działalności kryptowalut.
