ZIlliqa jest jednym z mniej popularnych projektów ostatniego czasu i choć są ku temu powody związane np. z niewielką liczbą zdecentralizowanych aplikacji działających w tej sieci oraz bardzo słabo rozwiniętym DeFi, tak warto zapoznać się z projektem, który nie tylko jest liderem w dziedzinie shardingu, ale także pracuje nad bardzo ciekawym metawersum, które może okazać się niezłym produktem.
Zilliqa posiada ciekawy i w swoim czasie rewolucyjny mechanizm, a w ostatnim czasie mocno skupia się nad rozwiązaniami NFT, gier i wspomnianym już metawersum.
Żaden artykuł na Blokpres nie stanowi porady inwestycyjnej. Inwestowanie w kryptowaluty wiąże się z ryzykiem utraty kapitału. Artykuł należy do cyklu "Przewodnik po".
Czym jest Zilliqa?
Zilliqa to platforma smart kontraktów. Jako pierwszy projekt rynku kryptowalut w 2019 roku z sukcesem zaimplementował sharding, czyli dzielenie bazy danych na wiele fragmentów, które mogą przetwarzać transakcje równolegle. Dzięki temu Zilliqa potrafi przetwarzać mnóstwo operacji, a co bardziej istotne może skalować się wraz z rozwojem sieci.
Projekt w swoim rozwoju mocno skupia się na wdrażaniu nowych i przebadanych przez specjalistów rozwiązań. Oprócz wspomnianego już shardingu, Zilliqa łączy staking z Proof of Work oraz opracowała własny język programowania smart kontraktów o nazwie Scilla (Smart Contract Intermediate-Level LAnguage), który gwarantuje bezpieczeństwo.
Zilliqa dzięki rozwiązaniom, jakie implementuje może łatwo się skalować i przetwarzać ogromne ilości transakcji na sekundę.
Projekt ma też jedną bardzo ważną zaletę - jest “skończony”. Oczywiście rozwój w kryptowalutach trwa nieustannie, ale w porównaniu do wielu podobnych projektów również mocno pracujących nad shardingiem jak Elrond, czy NEAR, Zilliqa działa, choć na razie nie przyniosło jej to wielkich sukcesów (choć to zależy co uważamy za sukces). Może metawersum „Metapolis” okaże się punktem zwrotnym?
Jak Zilliqa określa swój projekt, ma to być „pierwsze metawersum na taką skalę”.
Kryptowaluta ZIL
Natywnym tokenem sieci jest ZIL, który pełni kluczową funkcję w ekosystemie platformy smart kontraktów. W ZIL pobierane są wszystkie opłaty oraz służy jako nagroda za zabezpieczenie sieci.
Maksymalna podaż została ograniczona do 21 miliardów. 6,3 miliarda przekładające się na 30% maksymalnej podaży ZIL, zostało wygenerowane podczas ICO platformy w styczniu 2018 roku. Kolejne 30% zostało przekazane Zilliqa Research (firma stojąca za rozwojem projektu), zespołu, inwestorów i doradców.
Pozostałe 8,4 miliarda tokenów stanowiące 40% trafia w ramach nagród do górników i stakujących ZIL. Zgodnie z whitepaper mają zostać rozdystrybuowane w ciągu 10 lat od startu sieci. Emisja ma maleć z czasem.
Co ciekawe ZIL nie służy do zarządzania, czyli głosowaniami nad propozycjami ulepszania sieci - ZIP. Do tego celu służy gZIL, który mógł być wybijany tylko przez określony czas od 14 października 2020 przez około rok. Prawo do głosowania w postaci tych tokenów można nabyć na giełdach.
Jak działa Zilliqa?
Zilliqa jest ciekawym projektem, który wykorzystuje sharding, Proof of Work, ale nie do osiągania konsensusu, a także składa się z kilku typów węzłów.
źródło: dev.zilliqa.com
Zilliqa używa Proof of Work (PoW), czyli mechanizm dowodu pracy, najbardziej znanego z Bitcoina, tylko do części bezpieczeństwa swojej sieci w specjalnych węzłach. Każdy nowy węzeł, który chce dołączyć do sieci Zilliqa, musi najpierw wykonać obliczenia PoW, które następnie jest weryfikowane przez już istniejące węzły. PoW pomaga generować tożsamość sieciową, zapobiegając atakom typu Sybil, czyli takich, w których złośliwa jednostka może sfałszować wiele tożsamości i uzyskać znaczącą wagę w sieci.
Dodatkowo POW zajmuje się przypisywaniem węzłów do konkretnych shardów.
Co ważne Zilliqa nie wykorzystuje PoW jako mechanizmu konsensusu. Do tego celu używa protokołu praktycznej bizantyjskiej tolerancji błędów (pBFT). Dzięki temu POW wykorzystywane przez Zilliqa nie wymaga dużych nakładów energii, więc i nie musi mierzyć się z narracją “wpływ na środowisko”.
Staking w Zilliqa odbywa się w specjalnych węzłach “Staked Seed Nodes”. Tylko walidatorzy posiadający co najmniej 10 mln ZIL są aktywni. Każdy posiadacz natywnych tokenów sieci może stakować swoje ZIL dzięki delegacji, która w tym wypadku nie jest obarczona ryzykiem slashingu.
Dziel i rządź - sharding Zilliqa
Sharding jest coraz bardziej popularnym rozwiązaniem skalującym łańcuchy bloków już na poziomie warstwy bazowej (L1). Zilliqa jako pierwszy projekt publicznego łańcucha bloków wprowadził takie rozwiązanie do swojej sieci.
W skrócie; sharding polega na podzieleniu sieci na kilka fragmentów, które przetwarzają operacje w tym samym czasie, co zwiększa przepustowość.
Sharding może przybierać kilka form. Zilliqa stosuje fragmentacje na poziomie transakcyjnym oraz sieciowym. Sharding transakcji, jak łatwo się domyślić, przypisuje transakcje wysyłane przez użytkowników do określonego fragmentu.
Sieciowy sharding odpowiada za dzielenie węzłów, czyli komputerów w sieci ZIL, na kilka grup, po 600 węzłów każda.
Każdy fragment sieci może przetwarzać transakcje równolegle, a tym samym zapewnia wysoką przepustowość, która rośnie wraz ze wzrostem liczby shardów.
W każdym fragmencie działa konsensus pBFT. Wszystkie grupy konsensusu (shardy) mają jeden węzeł główny, czyli lidera, który cały czas się zmienia i w tych grupach osiągają zgodę co do stanu łańcucha bloków, zapewniając bezpieczeństwo, dopóki ⅔ węzłów w każdej grupie jest uczciwa.
Węzły Zilliqa
Zilliqa posiada kilka różnych typów węzłów w sicie, które mają różne zadania.
Shard Nodes
Są to węzły Proof of Work w sieci Zilliqa. Są przypisane do jednego z kilku shardów w sieci. Węzły należące do tego samego fragmentu przetwarzają ten sam zestaw transakcji. Po przetworzeniu wszystkich operacji muszą osiągnąć konsensus w sprawie zestawu transakcji w celu wygenerowania mikrobloku, czyli bloku zawierającego operacje z danego fragmentu. Za swoją pracę są nagradzane ZIL na koniec każdej epoki DS.
Członkostwo w shardach zmienia się co epokę i jest określane przez komitet DS po tym, jak węzły shardów pomyślnie prześlą rozwiązania POW.
DS Nodes
Jest to "główna siła” w Zilliqa. Węzły DS (Directory Service) są również węzłami górniczymi, ale z dodatkowymi obowiązkami takimi jak agregacja mikrobloków z shardów w celu utworzenia ogólnego bloku transakcji i tworzenia bloku DS na początku każdej epoki. Podobnie jak w przypadku Shard Nodes, węzły DS są nagradzane na koniec każdej epoki.
Zbiór węzłów DS w sieci określany jest jako komitet DS. W przeciwieństwie do Shard Nodes, komitet DS pozostaje względnie stabilny w kilku epokach i tylko niewielka część jest zastępowana w każdej epoce DS. Członkostwo w komitecie DS określa Proof of Work o wyższym stopniu trudności. Długość kadencji węzła DS w komitecie zależy od jego wydajności.
Lookup Nodes
Są to pełne węzły, które przechowują wszystkie dane blockchain generowane przez oba wspomniane wyżej typy węzłów. Dostarczają dane do węzłów, które synchronizują się lub próbują dołączyć do sieci oraz wysyłają transakcje do shardów i komitetu DS.
Seed Nodes
To pełne węzły, które nie wysyłają transakcji bezpośrednio do fragmentów i komitetu. Wykorzystywane są głównie do obsługi żądań JSON-RPC, w tym tworzenia nowych transakcji. Transakcje są regularnie łączone w pakiety przez te węzły.
Staked Seed Nodes
Staked seed nodes (SSN) są wariantem Seed Nodes. W zamian za usługę węzły te regularnie otrzymują nagrody za staking w postaci ZIL. Nagrody są przyznawane na podstawie efektywności węzłów SSN.
To właśnie do tych węzłów użytkownicy delegują swoje tokeny, aby zarabiać nagrody.
W sieci Zilliqa te nagrody są przyznawane w następujący sposób:
- 20% - Podstawowe nagrody dla wszystkich węzłów DS i Shard w sieci.
- 40% - Nagrody oparte na liczbie ważnych i zaakceptowanych podpisów przesłanych przez węzeł podczas wykonywania konsensusu pBFT.
- 40% - Przyznawane programowi stakingu.
Jak zacząć z Zilliqa?
Zilliqa jest platformą smart kontraktów typu Layer 1. ZIL wystartował jako token ERC-20, ale przeniósł się na swoją własną sieć, niekompatybilną z EVM. Oznacza to, że ZIL może być przechowywane tylko na dedykowanych portfelach, w tym również na Ledger.
Najpopularniejszym portfelem do komunikacji z aplikacjami Zilliqa jest rozszerzenie przeglądarki Zilpay.
Portfel obsługuje także staking, który na momenty pisania oferuje niemałe zwroty w wysokości 13% rocznie.
Cały proces tworzenia nowego portfela i działanie jest podobne do najpopularniejszej tego typu aplikacji na rynku - MetaMask.
Niestety sam ekosystem aplikacji, a zwłaszcza DeFi nie jest rozbudowany. Według źródła oficjalnego, czyli Zilliqa.com, na ekosystem projektu składa się niemal 200 pozycji, jednak większość to szeroko pojmowana infrastruktura.
Zilliqa jest na rynku od dawna i o ile aplikacji wiele nie ma, tak nie ma żadnego problemu z zakupami ZIL. Kryptowaluta dostępna jest na większości największych giełd. Jeśli chcesz sprawdzić gdzie kupić Zilliqa zapraszamy tutaj:
Podsumowanie
Zilliqa to projekt, który technicznie działa i rozwija się mocno w branży gier i metawersum czego dowodami będą partnerstwo firmy odpowiadającej za rozwój sieci z e-sportową marką Ninjas in Pyjamas oraz zaawansowane prace nad metawersum „Metapolis”, które może okazać się jedną z ciekawszych propozycji ekosystemu ZIL.
Mimo tego, że nie analizujemy tutaj typowo fundamentów, jak na tak długi czas działania, Zilliqa nadal wydaje się mieć bardzo słabo rozwinięty ekosystem on-chain, z zaledwie 15 mln USD zablokowanymi w DeFi.
Chociaż liczba adresów, transakcji i obserwatorów w social media nie jest mała, tak wygląda na to, że jeszcze sporo pracy przed zespołem, aż protokół osiągnie sukces na dużą skalę.
