Przewodnik po delegacji część 3 - Jak stakować Polkadot i Kusama

Sam proces nominacji Polkadot jest prosty, jednak wybór walidatorów potrafi być dość skomplikowany jeśli chcemy wyciągnąć jak najwięcej z naszej inwestycji. W porównaniu do przedstawionych w dwóch poprzednich częściach projektach, nominacja DOT jest zdecydowanie najbardziej wymagająca, ale jednocześnie zapewnia najwyższe zyski (w tokenach DOT). 

Nominacja Kusama jest właściwie identyczna, dlatego też artykuł odnosi się do obu tych sieci.

Co w artykule?

• Podstawy
• Jak nominować DOT?
•    - Instalacja Polkadot-js
•    - Nominacja
• Dystrybucja nagród dla walidatorów w Polkadot
• Jak wybrać walidatorów Polkadot?
• Na co zwracać uwagę?
• Ryzyko stakowania DOT
• Jak długo trzeba czekać na pierwsze nagrody?
• Nominacja Kusama
• Czy warto nominować DOT i KSM?

Polkadot i Kusama

Polkadot i Kusama używają mechanizmu Nominated Proof of Stake, w którym walidatorzy odpowiadają za bezpieczeństwo nie tylko łańcucha Relay Chain, ale i wszystkich łańcuchów, które wkrótce dołączą do obu sieci po wygraniu aukcji.

Każdy kto chce weryfikować transakcje może dołączyć do sieci jednak aby zostać aktywnym walidatorem należy zablokować sporo DOT (lub KSM) i bez wsparcia nominatorów ciężko dostać się do puli aktywnych walidatorów, czyli tych którzy uczestniczą w konsensusie i zarabiają nagrody.

W tym momencie w Polkadot jest 297 aktywnych walidatorów w każdej erze, która trwa 24 godziny. Ponad 600 kolejnych walidatorów jest oczekujących i jeśli zostaną odpowiednio wsparci, a także wybrani przez algorytm, mogą dołączyć do puli tych aktywnych, zastępując innych.

Przewodnik cz1

Przypomnijmy, że w tej serii zajmiemy się najlepszymi sposobami, czyli takimi, które działają w sposób bezpieczny i zdecentralizowany, który całkowicie kontrolujemy, dlatego nie będzie tutaj np. giełd. Skupimy się także na portfelach przeglądarkowych, które oprócz stakingu pozwalają na komunikację z DApps więc nie trzeba zapisywać dziesiątek kluczy jeśli zechcesz komunikować się ze zdecentralizowanymi aplikacjami sieci. Artykuł nie stanowi porady inwestycyjnej, ani żadnej innej.

Podstawy

Nominacja wymaga nie tylko dobrego wyboru walidatorów, ale i obserwacji czy aby ci, którzy zostali wybrani nadal są aktywni. Każdy nominujący może wybrać do 16 walidatorów i powinien wybrać co najmniej kilku. 

W Polkadot mamy do czynienia ze zmieniającą się minimalną nominacją, czyli minimalną wymaganą ilością DOT potrzebną, aby w ogóle móc stakować. W tym momencie wymagane jest 120 DOT, lecz ta liczba może się dość często zmieniać. 

Okres unbondingu, czyli “odstakowania” trwa 28 dni i jest to jeden z najdłuższych okresów blokady środków w kryptowalutach Proof of Stake.

System nominacji w Polkadot zachęca do wybierania tych słabiej wspieranych walidatorów, ponieważ nagroda dla każdego aktywnego węzła jest niemal taka sama, a to sprawia, że ci gorzej wspierani otrzymają lepsze nagrody, ale o tym jak wybierać walidatorów później. 

Nominuje się przy wykorzystaniu konta stash i controller. Stash jest to pewnego rodzaju bezpieczne konto główne, które może być przez większość czasu offline, a controller to konto zarządzające, które ma mniejsze uprawnienia, ale pozwala zarządzać nominacją. Jest to przydatny koncept dla ceniących ogromne bezpieczeństwo.

Konto stash oraz controller mogą być jednym i tym samym kontem. Korzsytanie z jednego adresu jest również bezpieczne, o ile nikt nie odgadnie hasła do portfela. Najlepiej używać portfela Polkadot-js połączonego z Ledger i wtedy spokojnie można korzystać z jednego konta.

Teraz przejdziemy do praktycznej części, czyli krok po kroku jak nominować DOT.

Jak nominować DOT?

Instalacja Polkadot-js

1.  Po pierwsze należy zainstalować rozszerzenie przeglądarki Polkadot-js. https://polkadot.js.org/extension

2 .Następnie przechodzimy przez proces tworzenia konta. Tworzymy nowe konto, importujemy stare z frazy seed lub podłączamy nasz portfel Ledger z zainstalowaną aplikacja Polkadot. 

3. Jeśli tworzymy nowe konto musimy zapisać frazę seed i potwierdzić jej zapis zaznaczając checkbox. Dopiero wtedy można przejść dalej. Fraza seed to jedyny sposób na odzyskanie konta!

4. Następny krok to wybór nazwy (nie ma znaczenia, może być dowolna), hasła, które już ma duże znaczenie, ponieważ jest to jedyne zabezpieczenie dostępu do portfela na komputerze oraz również ważnego wyboru sieci.

Możemy utworzyć portfel z pozwoleniem używania w każdej sieci, lub tylko w Kusama, Polkadot, Karura itd. Dla bezpieczeństwa najlepiej tworzyć nowy adres dla każdej sieci. Jeśli konta używasz tylko do stakingu Polkadot najlepiej dać pozwolenie tylko dla Polkadot.

Jeśli tworzysz konto do udziału w crowdloans wtedy pozwolenie dla każdej sieci jest wymagane, aby móc odebrać otrzymane tokeny.

Jeśli korzystasz z Ledger, najpierw podłącz portfel i włącz aplikacje Polkadot, później wybierz z prawego górnego rogu Polkadot-js ikonę plusa i kliknij „Attach Ledger account”, wybierz nazwę dla konta i od tej pory każdą transakcję potwierdzasz w portfelu Ledger. 

Nominacja

1. Po zainstalowaniu portfela czas na przejście na stronę https://polkadot.js.org/apps

Jeśli nie przekierowało cię automatycznie do sieci Polkadot, z lewego górnego rogu wybierz nazwę sieci (najprawdopodobniej będzie to Kusama, lub właśnie Polkadot), a następnie wybierz Polkadot z sekcji "POLKADOT & PARACHAINS". W tamtym miejscu możesz przełączać się między dowolnymi sieciami.

2. Z menu wybierz „Network” i z listy rozwijanej „Staking”.

3. Kolejny krok to przejście do podmenu „Account actions” i wybór „+ Nominator”.

4. W tym kroku wprowadzasz wszystkie podstawowe dane takie jak:

• Stash Account: Jest to wspomniane wcześniej konto główne
• Controller Account: Możemy użyć tylko jednego portfela, ale jeśli chcesz, możesz utworzyć nowe konto Polkadot w portfelu i użyć je jako kontrolera.
• Ilość DOT: większa niż minimum i jeśli masz dużo tokenów, pamiętaj o tym, by wybrać denominacje DOT, nie w kilo DOT...
• Payment destinantion: Tutaj można wybrać jak otrzymywać nagrody:

1. Stash account (increase the amount at stake): pozwala kapitalizować nagrody, czyli automatycznie dorzuca je do stakingu
2. Stash account (do not increase the amount at stake): Jak się domyślasz ta opcja wysyła nagrody na twój adres Stash, ale ich nie powiązuje automatycznie, są odblokowane i możesz ich używać
3. Controller: Jeśli masz jedno konto, robi to samo co powyższe, czyli wysyła na twój adres Controller odblokowane nagrody
4. Specified payment account: Pozwala wybrać inny adres DOT do otrzymywania nagród

Nagrody nie mogą przychodzić na adres posiadający mniej niż 1 DOT! Zawsze należy posiadać ponad 1 DOT na portfelu, a najlepiej 2 ze względu na “Egzystencjalny depozyt” i opłaty. Jeśli wartość konta spadnie poniżej 1 DOT zostanie ono zdezaktywowane, a pozostałe środki spalone! Aby konto wróciło trzeba wysłać ponad 1 DOT na adres, ale nie przywróci to spalonych DOT.

Po wpisaniu wszystkich danych możesz przejść dalej.

5. Teraz wybierasz walidatorów z listy, możesz filtrować ich po nazwie i adresie, możesz wybrać do 16.

6. Po wybraniu walidatorów klikasz Bond & Nominate i potwierdzasz transakcję.

To wszystko. Cały proces jest bardzo prosty (choć pozwala na wiele możliwości), może oprócz wyboru walidatorów, których trzeba nominować z głową, nie tylko ze względu na ryzyko slashingu, ale i na możliwą wysokość nagród.

Dystrybucja nagród dla walidatorów w Polkadot

Przed wyborem walidatorów trzeba zrozumieć jak są oni wynagradzani w Polakdot. Ich nagroda nie zależy od ilości tokenów jak w większości sieci Proof of Stake. Walidatorzy otrzymują identyczne nagrody za identyczną pracę, niezależnie od tego ile DOT zostało do nich nominowanych. Na wysokość nagrody może jednak wpłynąć właśnie owa “praca”, czyli punkty ery oraz napiwki.

Walidator zarabia napiwki od użytkowników, których transakcje umieścił w bloku oraz tzw. punkty ery, które określają jego wykonaną pracę taką jak np. dodawanie kanonicznych bloków.

Ogólnie wszystko powinno się jednak równoważyć, a to oznacza, że każdy aktywny walidator w danej erze otrzyma mniej więcej takie same nagrody. Dlaczego ma to znacznie? Zobaczmy to na przykładzie dwóch walidatorów zaprezentowanym przez Polkadot:

Jak widać, mimo że Sam i Kitty stakują tę samą liczbę DOT ich nagrody różnią się znacznie, ponieważ Kitty ma większy udział w puli nagród, które dla każdego walidatora są niemal identyczne.

To sprawia, że warto nominować walidatorów z mniejszą ilością DOT, ponieważ można więcej zarobić. Jednak walidatorzy z mniejszą ilością DOT, mogą wypaść z puli aktywnych i wtedy w ogóle nie zarobimy nagród, dlatego właśnie należy wybrać walidatorów zarówno pod kątem zwrotów, jak i prawdopodobieństwa utrzymania się w puli aktywnych.

Jak wybrać walidatorów Polkadot?

Przechodzimy do najtrudniejszego elementu całego procesu nominacji, czyli wyboru walidatorów. 

Pamiętaj, aby nominować więcej niż 1 walidatora. Twoja stawka w całości powędruje do tego, który będzie aktywny w danej erze, ale jeśli wybierzesz tylko jednego lub dwóch i akurat się nie dostaną, nic nie zarobisz.

Wszystkie dane znajdziesz na polkadot.js.org/apps/#/staking/targets. Na tej stronie możesz znaleźć najlepszych walidatorów, filtrować po różnych danych, a nawet zaznaczyć ich i bezpośrednio nominować.

Na co więc zwracać uwagę?

1. Tożsamość walidatora

Warto nominować do sprawdzonych i zweryfikowanych walidatorów. Tacy są oznaczeni zielonymi kropkami z symbolem łańcucha lub “ptaszka”. Posiadają także wyraźnie widoczną nazwę np. Stakefish.

2. Prowizja

Należy pamiętać o prowizji pobieranej przez walidatora im wyższa, tym niższa nasza nagroda. Nie nominujcie do walidatorów ze 100% komisją, ponieważ… nic nie dostaniecie.

Ci z zerową prowizją chcą zachęcać do nominacji na nich, często taką ofertę mają ci z mniejszym stake, lub znajdujący się poza pulą aktywnych, jednak niska może oznaczać większe ryzyko slashingu, chyba że jest to sprawdzony walidator z historią.

Prowizja może zostać zmieniona przez walidatora.

3. Nadsubskrypcja

Kolejnym czynnikiem jest nadsubskrypcja. Każdy walidator wypłaca nagrodę tylko 256 nominatorom z największym stake w jego puli. To znaczy, że jeśli nominujesz do najlepszych walidatorów minimalną kwotę możesz nic nie zarobić jeśli 256 innych nominatorów u każdego z twoich walidatorów przeznaczyło więcej tokenów.

Dodatkowo jeśli walidator jeszcze nie posiada 256 nominujących, ale już jest blisko, wkrótce może przekroczyć tę cyfrę i przy minimalnej nominacji można wypaść z grona otrzymujących nagrodę. 

4. Własny stake walidatora

Ilość zablokowanych DOT we własnym węźle oznacza wysokie zaangażowanie. Walidator otrzymuje nie tylko prowizje z nagród, ale jego własny stake również otrzymuje część nagród, tak jakby był nominującym i jest tak samo podatny na slashing.

5. Historia walidatora

Każdego walidatora można sprawdzić, klikając różowy symbol wykresu obok każdego z nich. Pozwala to zobaczyć historię prowizji, punkty ery oraz nagrody i ewentualny slashing. 

Nominacja Polkadot wymaga poświęcenia sporej uwagi i sprawdzania, czy wszystko nadal gra i nie trzeba np. nominować innego walidatora. O ile sam proces jest dość prosty tak wybór i utrzymanie wymaga już kontroli, zwłaszcza jeśli chcemy maksymalizować zysk.

Ryzyko stakowania DOT

Ryzyko w DOT ma związek ze slashingiem. Jeśli walidator działa przeciwko sieci może utracić część stakowanych DOT, a wraz z nim wszyscy jego nominatorzy. Slashing jest procentowy a DOT, które zostały „obcięte” trafią do skarbca.

Oprócz slashingu DOT ma bardzo długi okres unbondingu. Nominacje można zakończyć w dowolnym momencie, jednak należy odczekać 28 dni, aby móc znów przesyłać DOT.

Jak długo trzeba czekać na pierwsze nagrody?

Nagrody są wypłacane co erę, która w przypadku Polkadot trwa 24 godziny. Nominacja staje się aktywna dopiero w następnej erze, czyli może to potrwać do 48 godzin.

Nagrody są dostępne do odebrania przez 84 ery. Po tym czasie przepadają. Co ważne, każdy może odebrać nagrody z danej ery i są one przesyłane do wszystkich nominatorów, nie tylko temu, który odbiera.

Nominacja Kusama

Sam proces w przypadku młodszego brata (siostry?) Polkadot jest identyczny, tylko oczywiście odbywa się w sieci Kusama. 

Różnice dotyczą czasu. Kusama jest bardziej ryzykowna i 4x szybsza niż Polkadot, nie jeśli chodzi o sam czas bloku, ale długość trwania ery, undondingu itd.

Era wynosi 6 godzin, więc wszystko odbywa się szybciej. Unbonding trwa tydzień, a minimalna nominacja to tylko 0.01 KSM. 

W Kusama jest też więcej walidatorów, w tym momencie 900 i można nominować aż do 24. Zwroty są również na ten moment wyższe.

Poza “kosmentycznymi” różnicami cały proces, kroki i zasady są identyczne.

Czy warto nominować DOT i KSM?

Mimo że cały proces jest dość łatwy, tak ilość pracy potrzebnej do utrzymania optymalnego zarobku, zwłaszcza dla początkujących jest dość duża. I tak, można stakować na giełdach, ale to nie jest zdecentralizowany proces, na których skupia się ta seria. 

Ratunkiem może okazać się Fearless Wallet, który upraszcza cały proces, jednak nie daje aż takich możliwości jak polkadot-js w połączeniu z polkadot.js.org.

Kluczowe pytanie brzmi jednak, czy warto w ogóle nominować DOT i KSM przy tak dużej ilości pracy i długim czasie odblokowania?

Zdecydowanie nie jest to dla każdego, nie tylko ze względu na aktualnie bardzo wysoki próg wejścia, który wynosi 120 DOT, ale i na potrzebę niemal ciągłego sprawdzania, czy nie wypadliśmy, czy walidator nie wypadł, czy optymalnie zarabiamy i wielu innych zmiennych.

Jednak staking jest bardzo ważny i pozwala nieźle zarabiać w obu tych sieciach, a KSM nie tylko wydaje się prostsze niż DOT, ale i pozwala znacznie szybciej zareagować dzięki krótszej blokadzie środków.

Jeśli ktoś wierzy w długoterminową przyszłość DOT i/lub KSM, staking jest genialną opcją na pomnażanie tokenów.