Arweave jest jednym z kluczowych projektów dla zdecentralizowanej przyszłości kryptowalut i szeroko pojmowanego Web3. Projekty takie jak Arweave są jednymi z najważniejszych na rynku.
W tym artykule sprawdzimy jaką przyszłość może mieć Arweave oraz natywna waluta sieci, o ile zyska adopcje, co patrząc na coraz szybszy rozwój AR nie powinno być dużym problemem. Zanim jednak przejdziemy do głębszej analizy potencjału musimy dowiedzieć się czym w ogóle jest Arweave?
Artykuł, jak każdy na Blokpres, nie stanowi porady inwestycyjnej. Inwestowanie wiąże się z ryzykiem utraty kapitału. Mimo dołożenia wszelkich starań nie gwarantujemy poprawności danych zawartych w tym artykule.
Co to Arweave?
Arweave jest projektem blockchain, a dokładnie mówiąc “Blockwave”, którego głównym celem jest przechowywanie plików w sposób zdecentralizowany i… wieczny. Dzięki swojej budowie za plik przechowywany na Arweave płacimy raz i możemy być (niemal) pewni, że za 10, 20, a nawet 50 lat nadal będziemy mieć do niego dostęp. Tymi plikami mogą być dowolne dane; muzyka, wideo, dokumenty itp.
Jednak Arweave oprócz swojej głównej funkcji jest po prostu łańcuchem bloków Layer 1, który pozwala budować aplikacje działające na blockwave, w sieci znanej pod nazwą Permaweb, a kryptowaluta AR służy jako paliwo i główna jednostka wymiany w tym ekosystemie. To w jak duży rynek celuje Arweave oraz łączenie krypto z rynkiem przechowywania danych jest tym, dlaczego może być (ale zdecydowanie nie musi!) jedną z pewniejszych inwestycji na długoterminową przyszłość.
Więcej o projekcie i tym jak działa pisaliśmy już w naszym przewodniku po Arweave, którego znajomość bardzo pomoże w odbiorze tego artykułu:
Krótko o historii AR: Początki projektu sięgają 2017 roku, gdy powstał Archain stworzony przez Williama Jones i Sama Williams, którzy założyli firmę Minimum Spanning Technologies Limited, pod szyldem której budowali swój projekt.
W 2018 roku Archain został przemianowany na Arweave i wystartował mainchain. Krótko po tym wydarzeniu William Jones zdecydował się opuścić projekt, pozostawiając Sama w roli, której służy do dzisiaj.
Rynek danych
Arweave pozwala przechowywać pliki w “chmurze”. W tym wypadku tę chmurę nie stanowią jednak scentralizowane serwery kontrolowane, np. przez Amazon, a zdecentralizowana sieć pamięci masowej. Co prawda Arweave nie do końca może i chce konkurować ze światowymi tuzami danych, ale warto poznać wielkość i potencjał rynku, któremu przy dobrym splocie wydarzeń Arweave może co nieco “urwać”.
Zapotrzebowanie na przestrzeń dyskową wzrasta a analizy wskazują, że nie ma zamiaru się zatrzymywać, ani nawet zwalniać. Według raportu IndustryARC oczekuje się, że rynek danych szybko będzie rósł ze względu na coraz większą adopcję technologii przechowywania w chmurze, jaką poniekąd jest Arweave.
Według Statista ilość danych, jaka została “wyprodukowana” do 2020 roku wyniosła 64.2 Zettabajty (ZB) a do 2025 roku ma się to zwiększyć niemal trzykrotnie, do ponad 180 ZB.
1 Zettabajt to miliard Terabajtów (TB).
Rynek przechowywania danych jest ogromny i będzie tylko się poszerzał. Jednym z jego kluczowych segmentów są właśnie usługi przechowywania w chmurze. Czołowych graczy wymienia raport Fortune Business Insights i są to:
- Alibaba Cloud
- Amazon Web Services, Inc.
- Dell Technologies Inc.
- Dropbox
- Fujitsu Ltd, Inc.
- Google, Inc.
- Hewlett Packard Enterprise Development LP
- IBM Corporation
- Microsoft Corporation
- Oracle Corporation
- pCloud AG
- Rackspace, Inc.
- VMware, Inc.
To samo źródło przewiduje, że wartość globalnego rynku pamięci w chmurze wzrośnie z 76,43 mld USD w 2021 r. do 390,33 mld USD w 2028 r. przy CAGR 26,2%. CAGR, czyli Compound Annual Growth Rate oznacza wzrost rynku w skali roku uwzględniający wzrost z tego poprzedniego.
Oczywiście w najbliższych latach (może nawet nigdy) Arweave nie będzie rywalizować z czołowymi firmami, co nie oznacza, że nie “urwie” im kawałka procenta z dominacji na rynku, a w wypadku takich liczb, może to oznaczać miliardy dolarów rocznie.
Dane Blockchain
Jednak przechowywanie “zwykłych” danych, to zaledwie część wykorzystania Arweave, a dokładniej mówiąc aplikacji budowanych w tej sieci, bo to właśnie one zajmują się oferowaniem takich usług użytkownikom końcowym. Projekt swoją uwagę skupia nie tyle na rywalizacji z AWS, czy Google Cloud w sprawach takich jak przechowywanie zdjęć (choć oczywiście jest to możliwe), ile na wszystkim, co związane z blockchainem.
Ilość danych, jaka codziennie trafia do setek łańcuchów bloków jest ogromna. Każdy z nich stale rośnie w tempie określonym przez rozmiary ich bloków, ale nie tylko. Do całego systemu trafiają przecież popularne NFT, w różnej formie, których dane nie mogą być przechowywane bezpośrednio na blockchainach L1 ze względu na ich rozmiar, a wykorzystują bazy danych takie jak IFPS lub właśnie Arweave.
Matt Lim w październiku 2021 roku przeanalizował 22 najpopularniejsze kolekcje NFT i pokazał, że aż 50% metadanych jest przechowywana na scentralizowanych serwerach co oznacza, że mogą zostać zmienione lub usunięte…
41% wykorzystuje IFPS co oznacza, że nie można ich zmieniać, ale nadal można je usunąć.
Dzięki zapisaniu danej grafiki, czy wideo na Arweave możemy być pewni, że nie zniknie ona nagle, gdy jego twórca przestanie płacić za AWS… Do tego dochodzą pliki wideo, muzyka i wiele więcej informacji, jakie trafiają do ciągle rozwijających się ekosystemów i coraz to bardziej wymyślnych aplikacji.
Arweave pozwala przechowywać nie tylko dane powiązane z tymi na blockchainie, jak właśnie grafika danego NFT, ale też całe blockchainy. Takie rozwiązania wybiera coraz więcej projektów, z Solana na czele. Przy pełnych możliwościach może ona produkować 4 Petabajty danych rocznie! To bardzo dużo, zwłaszcza jak na blockchain. Jest to jeden z powodów, dla których walidatorzy SOL nie muszą posiadać pełnej kopii łańcucha. Dzięki SOLAR Bridge cały łańcuch Solana jest bezpiecznie przechowywany i stale zapisywany właśnie na Arweave.
Jedną z aplikacji, jaka korzysta z pomysłu na przechowywanie kopii zapasowych całych blockchainów jest rozwijające się KYVE, które już dziś współpracuje z projektami Avalanche, NEAR, czy Cosmos. W całym równaniu Arweave odpowiada za przechowywanie danych, a KYVE za weryfikację ich poprawności. Tego typu aplikacje coraz częściej pojawiają się w ekosystemie Arweave.
Aktualizacja 2023r.: Jako że popularne stało się twierdzenie "Data Availability", to Arweave jest jednym z pewniejszych i lepszych wyborów właśnie dla DA. Z Arweave korzysta choćby projekt Momoka, który zapisał tam już ponad 1 mln transakcji, o średnim koszcie... $0.0008. W późniejszym czasie wspomnę, że Arweave jest dość drogie z perspektywy użytkownika, który chce przechować jakieś zdjęcia, czy pliki, ale dla łańcuchów bloków, jest to jedna z lepszych opcji w perspektywie koszt-efekt.
Adopcja Web3 to klucz do sukcesu Arweave
Już dziś kryptowaluty mają setki milionów użytkowników, a przewidywania, między innymi Crypto.com, mówią o miliardzie w 2022 roku. Nawet jeśli nie spełnią się już w tym roku, to patrząc na rozwój technologii blockchain na przestrzeni lat, jest to raczej kwestia czasu.
Mnóstwo projektów Web3 nie tylko będzie chcieć korzystać z Arweave, ale będzie go bardzo potrzebować. Jednym z najlepszych przykładów może być właśnie sukces wspomnianych wcześniej NFT. Jeśli kupujesz kolekcjonerskie tokeny niezamienne, których grafika jest jedną z kluczowych cech i nie weryfikujesz, w jaki sposób jest ona przechowywana, to może się okazać, że za miesiąc lub rok twój NFT będzie wyświetlał błąd 404 zamiast pięknego obrazka…
IPFS jest jednym z rozwiązań, ale też nie jest idealny. Serwisy przypinające pliki pobierają za to opłaty, a w razie ich niepokrywania dane mogą zostać usunięte. Jednym długoterminowym i pewnym rozwiązaniem wydaje się Arweave, za które płacisz raz i możesz zapomnieć. O wysokości tych opłat wspomnimy jednak w sekcji wady… Choć "wysoki koszt" zależy od tego, do czego porównujemy.
Adopcja Web3 niesie ze sobą nie tylko sukces wielu projektów NFT, które będą kolekcjami, grami i projektami metawersum, ale i sukces wielu blockchainów, które już dziś wykorzystują Arweave będąc jego klientami.
Arweave może więc czerpać nie tylko z rozwoju rynku przechowywania danych, ale też z rozwoju blockchain, kryptowalut oraz NFT i metawersum. Niemal wszystkie bardzo gorące narracje nadchodzących lat w jednym projekcie.
Zdecentralizowana chmura + platforma smart kontraktów
Budowanie zdecentralizowanych systemów na scentralizowanych serwerach jest jak walka o lepsze środowisko z prywatnego odrzutowca… no nie bardzo. Opieranie się na AWS i scentralizowanych systemach jest jednym z kluczowych argumentów, jakie wyjmują przeciwnicy kryptowalut w dyskusjach. Oparcie się na chmurze, której struktura jest zdecentralizowana jest absolutnie kluczowe jeśli Web3 chce utrzymać jedną ze swoich głównych narracji.
Arweave wyróżnia się od innych platform tego typu tym, że pozwala płacić za pliki raz, a design sieci zapewnia o tym, że plik będzie przechowywany tak naprawdę wiecznie.
Ten design jest głębiej opisany we wspomnianym na początku artykule, ale w skrócie;
Górnicy Arweave, którzy w tej sieci mają za zadanie przechowywać jak najwięcej plików i opierają się na przestrzeni dyskowej, otrzymują nagrodę za blok. Opłata za transakcję, która może zawierać dowolne dane, tylko w niewielkiej części trafia od razu do górnika. Cała reszta jest przeznaczana do puli, z której nagrody stopniowo są wypłacane w czasie (o ile jest taka potrzeba). Zapewnia to stały dopływ nagród dla górników, którzy przechowują dane. Cały proces obliczeń wysokości wynagrodzeń nie jest taki prosty. Nad wszystkim czuwają algorytmy szerzej opisane tutaj.
Przechowywanie danych to jednak tylko jedno z wykorzystań Arweave, które jest także platformą smart kontraktów.
SmartWave
SmartWeave to platforma smart kontraktów zbudowana na bazie sieci Arweave. Pozwala użytkownikom i programistom budować programy, których wykonanie jest zaufane i zdecentralizowane. Jedną z unikalnych cech SmartWeave jest proces, który usuwa ciężar przetwarzania kontraktów z węzłów i przenosi go na użytkowników.
SmartWave sprawia, że Arweave nie jest jedynie bazą danych, ale posiada wszystkie funkcje platform smart kontraktów. Co prawda, działanie nieco różni się od standardowych rozwiązań, co nie zmienia faktu, że oprócz przechowywania danych dla innych ekosystemów, Arweave może budować swój własny, z ciekawymi funkcjami działających w sieci aplikacji takimi jak Profit Sharing Tokens (PST).
Ekosystem Arweave
Arweave coraz częściej stanowi jeden z kluczowych fundamentów bardzo wielu projektów już dzisiaj, a wraz z rozwojem własnych rozwiązań jego adopcja może tylko wzrastać. Warto zaznaczyć, że ekosystem projektu urósł dwukrotnie od października 2021 do stycznia 2022.
Wspomniany już wcześniej KYVE (polecam mieć na oku) może być jednym z ciekawszych działających w sieci. Innymi ważnymi dla Arweave projektami są:
ArDrive - platforma przechowywania danych na Arweave, wymagająca oczywiście tylko jednorazowej płatności, a dodatkowo szyfrująca dane (technologia przeciwko komputerom kwantowym), co pozwala przechowywać również te prywatne pliki.
Verto Exchange - czołowa DEX działająca w sieci, która pozwala wymieniać tokeny PST.
ArGo - zdecentralizowana platforma wdrażania i zarządzania aplikacjami, między innymi na Arweave.
Community.XYZ - Główna platforma społeczności na Permaweb. Umożliwia tworzenie, głosowanie, zarządzanie i interakcję ze społecznościami, jednocześnie otrzymując zachęty w tokenach PST.
Bundlr - wielołańcuchowe rozwiązanie warstwy 2 dla Arweave, które umożliwia natywne wsparcie dla przechowywania danych dla różnych blockchainów i pozwala na zapłatę w dowolnej kryptowalucie.
Arweave jest także wspierane przez największe fundusze, które inwestowały poprzez bardzo wiele rund takie jak a16z, czy Coinbase Ventures. To czy jest to dobra informacja pozostawiam ocenie wam.
Wykorzystanie i statystyki sieci
Na moment pisania artykułu w sieci znajduje się ponad 900 węzłów, a rozmiar Blockwave to 45 TB. Widoczny na wykresie wzrost pod koniec 2021 roku jest podyktowany wprowadzeniem “Bundles” - jest to rozwiązanie L2 Arweave.
45 TB to bardzo mała liczba, wręcz śmieszna i pokazująca, że mimo sporej adopcji wśród wielu projektów blockchain Arweave znajduje się nadal w bardzo początkowej fazie rozwoju, choć na rynku jest dość długo. Dla porównania Filecoin, który jednak dość znacznie różni się od Arweave i wcale nie musi być jego konkurencją, pozwala na dzień dzisiejszy przechowywać ponad 15 EiB, czyli około 17 Exabajtów (EB). 1 EB to 1 milion TB…
Rozmiar bazy danych, a wykorzystanie to dwie różne rzeczy, ale Filecoin i tak przechowuje znacznie więcej plików - około 37 Petabajtów.
Patrząc jednak na powyższy wykres wydaje się on zmierzać w określonym kierunku, a rozwój sieci i ekosystemu jest niezaprzeczalny, choć aktualnie dość mocno powiązany z Solana.
Oprócz liczby projektów, rozmiaru bazy danych i partnerstw rośnie również ilość wykonywanych transakcji, która aktualnie wynosi około 1 mln operacji dziennie.
W tym wypadku warto jednak pamiętać o Bundlr, który sporo bierze na siebie:
I know everyone’s talking about the markets… but @BundlrNetwork just hit a daily transaction all time high. 2.8m ???? we’ll be at 100m total transactions in no time
— Bundlr is hiring (@BundlrNetwork) January 10, 2022
Liczba adresów posiadających dodatnią liczbę AR wynosi ponad 70 tys., co jest bardzo niską wartością jak na jakikolwiek blockchain. Tak niska liczba może świadczyć o ogromnym potencjale i wielkim miejscu na rozwój lub o braku adopcji i niewielkim zainteresowaniu wśród użytkowników końcowych.
Wiele aplikacji już działających na Arweave ma bardzo niewielu użytkowników, a także fatalny design, który nie zachęca do zapoznania się z projektami. Jest to jedna z największych aktualnych wad sieci, ale można ją dość łatwo naprawić, przynajmniej jeśli chodzi o UX.
Wraz z rosnącą adopcją Arweave oraz zapotrzebowaniem na zdecentralizowaną przestrzeń dyskową powinna rosnąć wartość tokena AR, który jak każda inna natywna kryptowaluta ma kluczowe znaczenie dla ekosystemu.
Kryptowaluta AR
AR stanowi główną walutę sieci, za pomocą której płaci się za przesyłanie transakcji oraz przechowywanie danych. Maksymalna podaż wynosi 66 mln AR. 55mln tokenów zostało wybite w 2018 roku wraz ze startem mainnetu, a 11 mln przeznaczone na nagrody dla górników.
AR nie ma stakingu. Kryptowalutę kopie się za pomocą "pamięci", a inflacja, jaka trafi w ramach zachęt dla górników w najbliższych latach to już tylko niecałe 3 mln.
Znaczna część AR od początku znajdowała się w rękach inwestorów oraz zespołu i niestety nadal tak jest, choć cała podaż z każdym kolejnym rokiem jest coraz bardziej dystrybuowana.
Szacunki Amber Group
Mimo niezbyt zdecentralizowanej dystrybucji AR posiada ciekawą tokenomię. Z każdej transakcji tylko mniejsza część trafia bezpośrednio do górnika (niecałe 20%). Większość jest wysyłana do puli „Storage Endowment”, z której środki używane są tylko, gdy opłaty wraz z emisją nagród nie pokryją wyliczonych przez algorytmy kosztów. W tym momencie w puli znajduje się 30000 AR i jej stan cały czas się powiększa.
Wraz ze zwiększeniem zapotrzebowania na przestrzeń, zwiększy się liczba AR, która trafi poza obieg, do wspomnianej puli. Zgodnie z protokołem te tokeny kiedyś trafią z powrotem do obiegu, jednak są one rozłożone w taki sposób, że przy rosnącym zapotrzebowaniu bardzo duże ilości AR mogą na długi czas trafiać do puli i być wyciągane z sieci. Założenia Amber Group przewidują, że przy wzroście Blockwave do 10 PB, poza obieg może trafić 1.7 mln AR (przypomnienie - Solana przy maksymalnej przepustowości może generować 4 PB danych… rocznie).
Nawet biorąc pod uwagę w pełni rozwodnioną kapitalizację 66 mln AR, która wynosi na dzień dzisiejszy 2.5 mld USD nie wydaje się to dużo. Tak, w porównaniu do aktualnie przechowywanych danych i ekosystemu jest zdecydowanie zawyżona, pozostaje więc zapytać sobie pytania; Jak popularne może być Arweave? Ile danych może przechowywać za kilka lat?
To zależy od wielu czynników, jednak nie trudno wyobrazić sobie, że Web3 zyskuje chociaż część adopcji Web2, a ilość projektów NFT, gier, metawersów, platform video, muzyki, czy blockchainów korzystających z Arweave rośnie i wymaga zwiększenia zapotrzebowania na pewne i zdecentralizowane przechowywanie plików.
W wypadku AR nie tylko ilość przechowywanych danych decyduje o wzroście wartości (zwiększa się popyt, zmniejsza podaż), ale też rozwijający się własny ekosystem Arweave, który będzie bazą dla setek, a może i tysięcy aplikacji social media, platform streamingowych i wielu innych.
Jaką kapitalizację osiągnie projekt, który w najlepszym możliwym scenariuszu może przechowywać dane większości platform smart kontaktów i ich aplikacji oraz posiadać własny ekosystem? Odpowiedź na to pytanie, każdy z was musi odnaleźć sam.
Moja subiektywna opinia na ten temat (jako kogoś, kto uważa, że Web3 osiągnie adopcję, nie udziela porad i nie zna się na niczym) to co najmniej wyższe dziesiątki miliardów USD (50+).
Wady i zagrożenia
Oprócz standardowych zagrożeń takich jak upadek kryptowalut, błędy w protokole, brak adopcji Web3, czy niekorzystne regulacje, Arweave nie jest jedyne na swoim polu, choć zdecydowanie jest wyjątkowe. Projekty takie jak Filecoin, Crust, czy Sia mają inną budowę i ciężko je porównywać do Arweave, choć zawsze mogą stanowić taką, czy inną konkurencję.
Przechowywanie danych wiecznie wymaga swojej ceny. Arweave ma ogromny potencjał i mnóstwo zalet, ale aktualny cennik nie jest jedną z nich. W momencie pisania artykułu przechowanie 1GB plików poprzez platformę ArDrive to koszt $8.88 (razem z prowizją ArDrive). Jednorazowa opłata, aby móc przechować 1 GB ważnych dla nas plików w sposób zdecentralizowany i teoretycznie wieczny nie wydaje się bardzo wygórowana… chyba że porównamy ją do innych rozwiązań.
Amazon S3 to miesięczny koszt $0.023 za 1 GB, co oznacza, że wybór Arweave zwróci się dopiero za 32 lata. A zdecentralizowane przechowanie danych np. w Filecoin? 1 lutego 2022 wynosi 0.01% kosztów… Amazon S3.
Wielu osobom ciężko uwierzyć, że kryptowaluty przetrwają najbliższy rok, a ktoś miałby inwestować w przechowywanie plików na blockchainie z myślą o 32 latach? Jest to spory problem Arweave, ALE dotyczy tylko użycia sieci prywatnie i w celu przechowywania danych w sposób przypominający ten scentralizowany. Większą opłatę można tłumaczyć decentralizacją i wiecznym przechowywaniem plików, wygodą, ale przede wszystkim pewnością, że pliki przetrwają, a to jest ważniejsze dla wielu projektów i inwestorów niż kilka dolarów w tą czy w tą. No i jedną z wielkich zalet jest brak cenzury… ale czy na pewno?
W Arweave mamy do czynienia z czymś, co nazywa się „Content Moderation”. Działa to w taki sposób, że każdy węzeł skanuje każde dane, jakie trafiają do sieci i jeśli jest to bardzo szkodliwy kontent, sieć może go nie zaakceptować, co może prowadzić do forków. Cały mechanizm jest szerzej opisany sekcji 5 Yellowpaper.
Oprócz tego mechanizmu każdy węzeł może wybrać czy przechowywać i powielać konkretne dane. To sprawia, że pewnych plików na Blockwave nie będzie, a jednocześnie może prowadzić do cenzury, a nawet zostać wykorzystane w regulacjach wymierzonych przeciwko górnikom Arweave, ale są to bardzo ekstremalne scenariusze.
Z drugiej strony, każdy węzeł chce przechowywać jak najwięcej danych, a najlepiej wszystkie, ponieważ jeśli ich nie posiada zmniejsza się jego szansa na otrzymanie nagród, co będzie prowadzić do naturalnej równowagi i powstania mocno powielonego stanu sieci i wykluczania tylko naprawdę szkodliwego kontentu.
Podsumowanie
Arweave posiada ogromny potencjał i już dziś jest szeroko wykorzystywane, co prawda najmocniej przez Solana, ale wiele innych sieci i coraz więcej projektów NFT również zwiększa swoje zainteresowanie zapisem swojego stanu na Arweave. Głównymi siłami zwiększającej się adopcji Arweave są projekty takie jak ArDrive, Bundlr i już wkrótce KYVE.
Gdy wiele aktualnie rozwijających się projektów wystartuje w sieci, może to być absolutnie czołowy projekt całego rynku kryptowalut, wykorzystywany przez niemal wszystkie sieci do przechowywania danych, których one same przechowywać nie mogą.
Oczywiście nikt nie wie co przyniesie przyszłość i czy projekt zyska masową adopcję. Może pojawi się lepszy konkurent, który przejmie rynek, albo rozwiązania Arweave zawiodą? Tak czy inaczej, patrząc na długoterminowy potencjał Web3, warto przeanalizować projekt na własną rękę i w razie decyzji o inwestycji znaleźć odpowiednie punkty wejścia lub zastosować strategię DCA, która długoterminowo sprawdza się najlepiej.
Warto zapoznać się z Arweave i jego możliwościami, ale i pamiętać o ograniczeniach oraz jak zawsze, o ryzyku.
