Ostatnio ktoś na Twitterze zapytał mnie co sądzę o kryptowalucie DYDX w perspektywie długoterminowej. Powiedziałem, że nie mam zdania, ponieważ (co wywołało u mnie niemałe zdziwienie) okazało się, że nie mogę być wszędzie i wiedzieć wszystkiego. Oczywiście znałem giełdę dYdX, ale nigdy nie zagłębiałem się w token. Postanowiłem to zmienić i przyjrzałem się DYDX, aby stwierdzić, czy ja OSOBIŚCIE zdecydowałbym się na inwestycje.
Artykuł jest subiektywną opinią autora i nie stanowi porady inwestycyjnej. Zawsze wykonaj własny research oraz pamiętaj o ryzyku. Analizujemy długoterminowy potencjał DYDX, nie krótkoterminową możliwość “pompki”.
Czym jest dYdX?
Jak już wspomniałem na samym wstępie, dYdX to zdecentralizowana giełda, która działa na Starkware, rozwiązaniu L2 Ethereum, co oznacza, że podczas handlu nie trzeba martwić się opłatami sieci głównej największej z platform smart kontraktów. Każdy użytkownik dYdX sam odpowiada za swoje środki na portfelu. Giełda nie ma nad nimi kontroli co daje pewną jasną przewagę nad rozwiązaniami scentralizowanymi.
Platforma najbardziej znana jest z możliwości handlu kontraktami futures z dźwignią do 20x.
Mimo że opłatami sieciowymi nie musimy się martwić gdy już zdeponujemy środki do L2, tak dYdX nadal pobiera prowizję, która trafia do dydx Trading inc., firmy, która tą giełdą zarządza. Prowizje są konkurencyjne i wyglądają tak:
Im większy obrót generuje użytkownik tym mniej zapłaci.
Kryptowaluta DYDX
No dobrze giełda, jaka jest, każdy widzi. Pozwala na handel bez pośredników podobnie jak inne DEX. Przejdźmy do natywnego tokena, na którym skupi się ten artykuł.
Na starcie zostało wybite 1 mld DYDX, które trafią do obiegu w ciągu najbliższych 4 lat (5 lat od wprowadzenia tokenów). Następnie minimalna inflacja ma wynosić około 2% rocznie.
DYDX ma kilka wykorzystań na platformie.
Po pierwsze jest używany w stakingu jako zabezpieczenie w przypadku negtywnych zdarzeń lub innych problemów z protokołem, podobnie do AAVE i “shartfall events”. Definicję tego, czym jest to zdarzenie definiuje zarządzanie. Mogą to być problemy z wypłacalnością giełdy, czy ataki na smart kontrakty.
W tym momencie w stakingu (który podlega slashingowi jeśli coś się wydarzy) zablokowane jest około 35% podaży znajdującej się w obiegu z APR 15.33%.
Drugie wykorzystanie to zniżka na wspomniane wcześniej prowizje. Im więcej DYDX posiadasz, tym większa zniżka. Tabela prezentuje się następująco:
Kolejnym celem DYDX jest bycie "zachętą". Token służy jako nagroda dla dostawców płynności w puli USDC, w której wypłaca około 0.06 DYDX/1k USDC. Największą zachętą są jednak tokeny, które otrzymują użytkownicy za trading. Aż 25% podaży zostało przeznaczone na ten cel.
DYDX jest dystrybuowany do traderów w oparciu o specjalną formułę, która nagradza kombinację poniesionych opłat i otwartych pozycji w protokole dYdX. W skrócie; im więcej handlujesz, tym więcej zarabiasz. Nagrody są dystrybuowane co epokę, czyli co 28 dni.
Dobrze, tyle teorii. Teraz przejdźmy do praktyki, czyli tego jak wygląda tokenomia DYDX i jak radzi sobie giełda.
Czy warto inwestować w DYDX?
Aby odpowiedzieć na to clickbaitowe pytanie musimy zadać sobie kilka innych. Od czego zależy sukces DYDX? Jak ten sukces przełoży się na token? Jak wygląda tokenomia DYDX?
Zacznijmy od giełdy, gdyż - uwaga spoiler - radzi sobie znacznie lepiej niż sam token i jest też lepiej zaprojektowana niż tokenomia…
Giełda dYdX to topowa zdecentralizowana aplikacja na całym rynku. Radzi sobie świetnie i często obrót sięga wartościom porównywalnym z największymi scentralizowanymi graczami na rynku kryptowalut. Według danych ogólny wolumen na tej giełdzie to już niemal 600 mld dolarów.
Dane: DYDX
Obrót obrotem, ale ile z tego zarabia firma? Otóż zyski za ostatnie 30 dni według danych Token Terminal to około 45 mln USD, co stawia DYDX na czele większości DApps, ustępując jedynie OpenSea i LooksRare, dwóm platformom NFT.
Giełda zarabia bardzo dobrze i jeśli popatrzymy na kapitalizację DYDX, która wynosi w momencie pisania 400 mln USD, to jest ona wręcz śmieszna jak na projekt, który przynosi 544 mln USD rocznie (średnio i według aktualnych danych oczywiście).
Poprawność statystyk dostarczanych przez Token Terminal nie zawsze jest idealna, ale postarałem się przeanalizować kilka punktów w czasie i z moich niesamowicie skomplikowanych wyliczeń wyszło mi, że w stosunek opłat do obrotu wynosi około 0.074%, co pokrywałoby się mniej więcej z prowizjami pobieranymi przez giełdę. Dodatkowo Messari przedstawiło podobne do Token Terminal dane za Q1 2022 roku. Dochód firmy za pierwszy kwartał określili na poziomie 141.5 mln USD. Myślę, że możemy zaufać w tej kwestii wspomnianej platformie analitycznej.
Największym problemem DYDX nie jest to, że jako firma radzi sobie świetnie (ponieważ to nie jest problem, a duży plus) ale to, że posiadacze DYDX nic z tego nie mają, a przynajmniej jeszcze nic… więcej o tym za chwilę. Prowizje trafiają bezpośrednio do firmy, która może te środki wykorzystać w dowolnym celu.
Posiadacze DYDX zarabiają, ale nie dzielą się zyskami uzyskiwanymi przez platformę na wzór innych protokołów, czy firm z rynku tradycyjnego, a otrzymują inflację DYDX.
Inflacja…
DYDX ma poważny problem, który pojawi się w 2023 roku. Oto ten problem, profesjonalnie zaznaczony przeze mnie na poniższej grafice:
Punkt startowy na tym wykresie to 8 września 2021 r. Jak widzisz zaznaczony przeze mnie okres, w którym podaż zostanie zalana odblokowywanymi tokenami, ma miejsce około 18 miesięcy po tej dacie, co oznacza, że za rok, gdzieś w okolicach marca/kwietnia 2023 roku do września/października 2023 roku do obiegu trafią setki milionów DYDX.
Problemem jest też to, do kogo trafią. Więszkość tych tokenów to będą inwestorzy i pracownicy, którzy chętnie skapitalizują nagrody za ciężką pracę, jaką wykonali.
Jeśli popatrzymy na pełną, rozwodnioną kapitalizację DYDX to wynosi ona około 4.2 mld USD i szczerze mówiąc gdyby token już dziś przechwytywał wartość, która trafia do firmy, czyli wspomniane wcześniej dochody, wyglądałby bardzo dobrze. Jeśli dodamy do tego możliwości stakingu tokenów i ich użyteczność na giełdzie oraz naturę kryptowalut, to nawet można by go spokojnie nazwać niedowartościowanym. I to bardzo.
Jeśli jednak uznamy, że 4 mld USD to kapitalizacja uczciwa dla DYDX tak wszyscy mam nadzieję rozumiemy co się dzieje z ceną, gdy rośnie podaż, a kapitalizacja nie…
W momencie pisania w obiegu znajduje się niecałe 100 mln DYDX i w ciągu najbliższego roku wzrośnie do 200 mln. 100% inflacja? Wysoka nawet jak na kryptowaluty (zwłaszcza przy tej kapitalizacji). Dodatkowe uwolnienie niecałych 500 mln DYDX w pół roku, po tym jak 100% inflacja i tak już zaleje podaż może okazać się katastrofą (podaż w rok wzrośnie do 200 mln, a następnie w pół roku do około 700 mln).
Absolutnie nie mam pewności, że tak będzie. Może nikt nie sprzeda? Może wszyscy będą HODLować lub stakować i cieszyć się z zysków? Ten artykuł nie jest poradą i nie ma umniejszać wartości DYDX, sam więc zdecyduj czy to się odbije na cenie, czy nie…
Jest pewien haczyk
Pamiętacie nieśmiało wspomniane przez mnie na początku dydx V4 i niesamowicie tajemniczo wtrącone, że posiadacze DYDX “jeszcze" nic nie mają z zysków DYDX?
Pod koniec 2022 roku ma się pojawić wersja czwarta decentralizująca giełdę i jak napisali twórcy:
Decentralizacja to główna misja dYdX. Wierzymy, że decentralizacja drastyczne poprawi przejrzystość, bezpieczeństwo, uczciwość i równość szans.
Takie typowe, firmowe gadanie, ale najciekawszy fragment opublikowanej w styczniu zapowiedzi zostawiłem na koniec:
Żadna centralna strona (w tym dYdX Trading Inc.) nie będzie miała możliwości otrzymywać prowizji handlowych w dYdX V4
Podkreślam, “żadna centralna strona”. To oznacza, że dYdX planuje zrobić dokładnie to, co powinno zrobić od początku, czyli PRAWDOPODOBNIE wszystkie prowizje będą trafiać do stakujących DYDX. Prowizje, które, jak sami mogliście zauważyć wcześniej, są bardzo duże już dziś.
To sprawia, że mam… jeszcze większe obawy. Po pierwsze jest to dość jednoznaczny opis, ale oficjalnego potwierdzenia i tego ile te opłaty będą wynosić, gdzie będą trafiać i czy w ogóle będą dystrybuowane, a nie np. spalane, nie znalazłem.
Po drugie i ważniejsze, nie zmienia to ogromnego odblokowania DYDX, które nastąpi tuż po tej aktualizacji, o ile ta się nie opóźni, co może skutkować (tylko rozważam) krótkoterminowym FOMO, ponieważ “zmieni się dystrybucja/tokenomika”, które to poskutkuje świetną płynnością wyjścia dla wszystkich zainteresowanych.
Bardzo ciekawe, że droga do pełnej decentralizacji kończy się tam, gdzie zaczyna się uwalnianie tokenów dla zespołu i inwestorów.
Grafika dla przypomnienia ile tokenów znajduje się w ich rękach:
Absolutnie o nic nie oskarżam i chyba musimy się pogodzić, że “decentralizacja” na poziomie podaży nowych, dobrych i mocno wspieranych projektów zawsze będzie taka, a nie inna.
Aktualizacja: dYdX ogłosiło własny łańcuch w sieci Cosmos. To nieco polepsza tokenomie, ponieważ dodaje nowe wykorzystanie - prawdziwy staking w celu zabezpieczenia sieci POS. Czy na tyle, aby kupować DYDX?
Czy warto kupić DYDX?
Zawsze każdy musi zdecydować sam i zbadać projekt na własną rękę. Krótkoterminowo DYDX może zawsze po jakiejś informacji eksplodować, ponieważ jest to dobra giełda, która zarabia(!). Co zrobiłbym ja?
Długoterminowo, ja, gość z internetów, którego nie możesz słuchać, nie dotknąłbym "di-łaj-di-ex", nawet na bardzo dobrej promocji, a już na pewno nie długoterminowo jeśli tokenomia zostanie w niezmienionym stanie, a jestem pewny, że nikt z inwestorów nie pozwoli jej zmienić.
Aktualizacja: Łańcuch w sieci Cosmos to plus i nowe wykorzystanie, ale tokenomii nie poprawi to na tyle, abym rzucił się na DYDX.
Jaką mam więc opinię o DYDX? Dobra giełda i bardzo dobry biznes, ale token bardzo przeciętny, aby nie użyć słów słaby, nawet mimo tego, że ma wykorzystanie na platformie, a w przyszłości może “łapać” bardzo dużą wartość w postaci opłat od traderów. Jeśli jednak ta wartość będzie przechwytywana przez DYDX, a tokeny przejdą przez fazę ogromnej inflacji w 20023 roku, można pomyśleć jeszcze raz o tokenie.
Czy warto więc kupić DYDX? Ja bym nie kupił, a na pewno nie do czasu aż odblokowane zostaną wszystkie wcześniej wspomniane tokeny i nie zostaną zapowiedziane zmiany w działaniu platformy, ale to tylko moja opinia.
