Rollups, to rozwiązanie skalujące, które grupuje i kompresuje transakcje, a następnie ta grupa jest weryfikowana na łańcuchu głównym, w tym wypadku Ethereum. Dwa najpopularniejsze takie rozwiązania to w tym momencie Optimistic Rollups i ZK-Rollups.
ZK-Rollups - Zero Knowledge, wykorzystuje tzw. dowody z wiedzą zerową. Wiedza zerowa umożliwia jednej stronie udowodnienie czegoś drugiej bez ujawniania informacji.
ZK-Rollups mają jedną bardzo ważną właściwość. Im więcej osób używa danego rozwiązania zk, tym tańsze są transakcje. Jest to przeciwne dla podstawowego działania łańcucha bloków, w którym wraz z większym przeciążeniem zwiększają się opłaty. Dodatkowo w porównaniu do Optimistic Rollups są bezpieczniejsze i oferują lepszą mobilność. Na wypłaty czeka się od kilkunastu minut do kilku godzin, w porównaniu do tygodnia w OR.
Więcej o L2 oraz Optimistic Rollups możesz dowiedzieć się więcej z naszego artykułu:
W tym artykule skupimy się na dwóch najbardziej oczekiwanych projektach zk, a mianowicie zkSync i StarkNet.
Artykuł nie stanowi porady inwestycyjnej. Ewentualne airdropy są na razie jedynie spekulacją i nie możemy zagwarantować, że się sprawdzi lub, że nie jest już za późno. Ze wspomnianych projektów korzystasz na własną odpowiedzialność.
StarkNet
StarkNet, jest zdecentralizowanym i niewymagającym pozwolenia rozwiązaniem ZK-Rollup, które umożliwi aplikacjom Ethereum skalowanie, nie poświęcając przy tym bezpieczeństwa zapewnianego przez sieć.
Wszystkie transakcje StarkNet będą okresowo grupowane, a ich ważność zostanie potwierdzona w dowodzie STARK, który zostanie zweryfikowany na Ethereum.
źródło: starkware.co
Aktualnie znajduje się jeszcze w fazie budowy, ale ma zostać wypuszczony jeszcze w listopadzie br., natomiast już od 2020 roku działa StarkEx, “licencjonowany” i dostosowany do konkretnych potrzeb silnik skalujący, zaprojektowany przez StarkWare, firmę stojącą za tymi rozwiązaniami.
StarkEx jest wykorzystywany przez wiele działających aplikacji takich jak giełda dYdX oraz gra fantasy football Sorare.
Gdy wystartuje StarkNet projekty działające na StarkEx będą mogły zostać do niego przeniesione, co zapewni im wiele korzyści takich jak w pełni zdecentralizowana sieć i możliwość współdziałania z innymi aplikacjami, co do tej pory było niemożliwe.
Airdrop StarkNet?
StarkNet miał wystartować w listopadzie, ale o tokenie nic jeszcze nie wiadomo, ani kiedy, ani czy w ogóle się pojawi, choć działamy w kryptowalutach, tutaj każdy projekt prędzej czy później będzie posiadał token...
Jeśli też tak uważasz, lepiej się przygotować i spróbować jak działa StarkNet tuż po jego starcie, zwłaszcza że giełda dYdX działająca na StarkEx przeprowadziła nie tak dawno ogromny airdrop, dla wielu wart kilkadziesiąt tysięcy USD.
zkSync 2.0
zkSync podobnie do StarkNet jest rozwiązaniem L2 Ethereum wykorzystującym dowody z wiedzą zerową. Projekt już działa, choć nie w wersji 2.0, która pojawi się wkrótce, prawdopodobnie na początku 2022 roku i która ma wprowadzić w pełni komponowalne smart kontrakty w zkRollup. zkEVM jest kluczowym elementem wersji 2.0, obok zkPorter - sidechaina, czyli łańcucha pobocznego, który będzie zabezpieczony… tokenem zkSync, którego jeszcze nie ma.
zksync.io
zkSync w wersji 1.0 już działa od długiego czasu i jest głównie systemem płatności. Można przenieść ETH i kilka innych tokenów ERC-20 do tego rozwiązania, jednak oferuje dość mało wykorzystań. Dwie najciekawsze możliwości to wybijane NFT na zkNFT oraz wymiany na giełdzie ZigZag, niestety tylko w 3 parach. Co ciekawe krążą plotki, które zapewne się sprawdzą, że giełda ZigZag również wypuści własny token, więc w przypadku zkSync istnieje możliwość otrzymania dwóch tokenów, przy jednoczesnym przetestowaniu tego rozwiązania ZK (w wersji 1.0).
Opłaty na zkSync są pobierane jako prowizja od przeprowadzonej transakcji, która nie musi zostać zapłacona w ETH. Na giełdzie ZigZag wymiana ETH pobiera w tym momencie 0.0003 ETH, natomiast za wymianę USDC pobierana jest opłata 1 USDC (Aplikacja nie oferuje pełnej funkcjonalności, mogą wystąpić problemy z wymianami!).
Jeśli chodzi o zkSync token jest pewny, mówi o tym dokumentacja, natomiast nie wiadomo kiedy dojdzie do airdropu i czy w ogóle będzie to airdrop. Na 99% tak, ponieważ zkSync chwali się, że jest projektem społeczności, w 100% zdecentralizowanym, a sprzedaż jako IDO lub ICO troszkę by temu przeczyła.
Jak przenieść ETH do zkSync?
Przeniesienie środków jest banalnie proste i wiąże się jedynie z połączeniem MetaMask (lub innego poprzez wallet connect) z portfelem zkSync na https://wallet.zksync.io i przesłaniem ETH. Odbywa się to poprzez zwykłe wysłanie transakcji.
Kolejne transakcje polegają na „podpisaniu wiadomości”. Nie wyglądają jak typowe dla MetaMask i Ethereum transakcje.
Po transferze środków można wypróbować giełdę ZigZag (raczej testuj za niewielkie kwoty).
zkSync airdrop
To, że token zkSync wejdzie na rynek i to raczej poprzez airdrop jest niemal pewne, nie wiadomo natomiast jakie zasady będą uprawniały do otrzymania darmowych tokenów. Może wystarczy trzymać ETH na zkSync w momencie snapshotu, czyli gdy dojdzie do zapisania stanu ETH w rozwiązaniu L2, może trzeba wykonać pewne operacje, a może po prostu wystarczy połączyć MetaMask z zkSync. Token może też być powiązany ze wspomnianym sidechainem zkPorter. Tego nie wiemy, ale to właśnie wcześniejsze używanie różnych rozwiązań uprawniało do tej pory do najwyższych airdropów.
Opłaty na Ethereum są wysokie, więc jeśli posiadasz mniejsze ilości ETH musisz dobrze się zastanowić, ponieważ te ETH będą już musiały pozostać na zkSync, do czasu airdropu (możesz je oczywiście wypłacić, ale to wiąże się z kolejną transakcją). Dodatkowo zazwyczaj w takim wypadku, im wcześniej użyjesz jakiegoś rozwiązania, tym większy możliwy airdrop, a zkSync działa już od pół roku, możliwe więc, że czas dość szybko ucieka.
Podsumowanie
Skalowanie Ethereum wkracza w kolejną fazę, a projekty, które się tym zajmują będą coraz szerzej wykorzystywane. Nadarza się mnóstwo okazji nie tylko do wypróbowania rozwiązań L2 i korzystania z tańszych transakcji, ale też do otrzymania darmowych tokenów i to nie tylko w tych dwóch przypadkach.
Optimism i Arbitrum (stosujące Optimistic Rollup) oferują znacznie większe możliwości i płynność ze względu na to, że działają już jakiś czas, ale nadal tokenów nie zapowiedziały, choć dla wielu jest to tylko kwestia czasu.
Warto wypróbować rozwiązania L2 nie tylko ze względu na możliwy airdrop, ale też dlatego, że wraz ze wzrostem ich wykorzystania wzrosną oferowane przez nich możliwości, które na dzień dzisiejszy nie są zbyt wielkie.